OHSS (YUMURTALIKLARIN AŞIRI UYARILMASI)
OHSS (YUMURTALIKLARIN AŞIRI UYARILMASI)
Yumurtlamanın uyarılması esnasında kullanılan gonadotropin hormonlarına karşı yumurtalıkların aşırı cevap vermesi sonucu oluşan ve şiddeti arttığı zaman tehlikeli olabilen, hatta ölümcül sonuçlara yol açabilen bir tablodur. Görülme sıklığı %0.5 ile %5 arasındadır.
Şiddetine göre, hafif, orta, ağır şekilde sınıflandırılır. Hafif ve orta şekli tüp bebek uygulamalarında ovulasyon indüksiyonu esnasında oluşturduğumuz ve istediğimiz bir durumdur, ancak olay ağır formuna dönüşürse ciddi sonuçlara yol açabilir, o açıdan yumurtlama tedavisi süresince dikkatli olunmalıdır.
Tablo, problemin şiddetine göre yumurtalıkların aşırı büyümesi, karında rahatsızlık hissi ve asit (karında sıvı toplanması) oluşumu ile kendini gösterir. Hastada karın ağrısı, şişkinlik, bulantı ve isal görülebilir.
OHSS'nin ağır tipinde hastada belirgin şişkinlik ve solunum sıkıntısı vardır. Karnın alt bölgesinde şiddetli ağrı olur. Tansiyon düşüklüğü ile idrar çıkışında azalma görülür. Problemin şiddeti arttıkça göğüs boşluğunda sıvı birikimi, karaciğer fonksiyonlarında bozulma ve elektrolit bozuklukları tabloya ilave olur. OHSS nin ilerlediği durumlarda hayatı tehdit edecek bir tablo oluşabilir. Kanın konsantrasyonunda artma, kan hacminde azalma, organ yetmezlikleri ve tromboembolik (kanın aşırı pıhtılaşmasına bağlı problemler) olaylar karşımıza çıkabilir.
OHSS oluşumunun ana sebebi, artan östradiol hormonu seviyesi ile birlikte uygulanan HCG hormonu sonucu, yumurtalıkların ürettiği bazı maddelere bağlı olarak damar geçirgenliğinin artmasıdır. Polikistik over sendromu olan hastalar, OHSS geliştirme yönünden daha risklidir. Genç (35 yaş altı) ve zayıf hastalarda OHSS daha sık görülür.
Önemli olan OHSS gelişimini önlemektir. Riskli hastayı tanımak ve ona göre en uygun tedavi protokolünü mümkün olan en düşük doz ile seçmek hastalığın gelişimini önlemek açısından önemlidir.
OHSS gelişmesini engellemek için önlem olarak;
- Östradiol seviyesi belli bir değerin üzerine çıktığı durumlarda HCG günü birkaç gün geciktirilebilir, bu şekilde hastada OHSS gelişmesi önlenir.
- HCG dozu standart dozdan daha az uygulanarak OHSS engellenebilir veya şiddeti azaltılabilir.
- Gebelik oluştuğu zaman hastalığın şiddeti artar, gebelik oluşmayan durumlarda ise kendiliğinden geriler. Bu nedenle ağır OHSS gelişen hastalarda transfer yapılmayıp embriyolar dondurulabilir, ve daha sonraki sikluslarda donmuş embriyo transferi yapılabilir. Bu şekilde hasta gebeliğe bağlı oluşacak olumsuz etkilerden korunmuş olur.
- OHSS riski olan hastalarda antagonist protokol ile yumurtlama tedavisi yapıp, HCG yerine GnRH agonisti kullanmak OHSS riskini azaltır.
OHSS geliştikten sonra tedavi tamamen semptomatiktir. Amaç hastanın sıvı, elektrolit dengesini sağlayarak durumun kendiliğinden gerilemesini beklemektir.
Ağır tipinde hastanın hastanede yatırılması gerekmektedir.
Çok ciddi boyutta solunum sıkıntısı olan veya idrar çıkışı duran hastalarda karındaki asit boşaltılıp hastanın rahatlaması sağlanabilir.
Tıbbi tedavi ile sonuç alınamayan ve sonucun ölümcül hal alabileceği gebelik oluşmuş vakalarda gebeliğin sonlandırılması da son çare olarak başvurulabilecek bir yöntemdir.
